Γεγονότα χρονολογίας: 1821

• Σφαγή των χριστιανών στο Ηράκλειο

  Ηράκλειο, πόλη

  Τη νύχτα της 23ης προς 24η Ιουνίου 1821 έφτασε στο Ηράκλειο η είδηση της έκρηξης της Ελληνικής Επανάστασης και των σφαγών των χριστιανών στην Κωνσταντινούπολη και αλλού και ο όχλος των μουσουλμάνων ξεκίνησε σφαγές αμάχων μέσα στην πόλη του Ηρακλείου. Έως 800 θύματα αναφέρονται, μεταξύ των οποίων ο μητροπολίτης και άλλοι επίσκοποι. Πολλά θύματα υπήρξαν τις επόμενες ημέρες και στα γύρω χωριά.

• Η σφαγή των χριστιανών στο Ρέθυμνο

  Ρέθυμνο, πόλη

  Όπως και στα Χανιά, έτσι και στο Ρέθυμνο με το άκουσμα της Επανάστασης οι μουσουλμάνοι της πόλης, στο πλαίσιο και των διαταγών από την Κωνσταντινούπολη για γενική κινητοποίηση εναντίον των χριστιανών, ξεκίνησαν σφαγές των άμαχων χριστιανών, οι οποίες επεκτάθηκαν και στα γύρω χωριά της επαρχίας Ρεθύμνου. Αναφέρονται πάνω από εκατό θύματα μέσα στην πόλη και δεκάδες στα Περιβόλια, τον Μαρουλά και αλλού.
• Νίκη των επαναστατών στον Άγιο Ιωάννη της επαρχίας Αγίου Βασιλείου Ρεθύμνου

  Άγιος Ιωάννης (Καϋμένος)

  Οι Οθωμανοί στρατιώτες του Ρεθύμνου βγήκαν από το φρούριο για να καταστείλουν την επανάσταση στην ύπαιθρο. Μεταξύ αυτών, διακόσιοι ένοπλοι υπό τον Ισμαήλ Κουντούρη προσπάθησαν να διαλύσουν τους επαναστάτες στην επαρχία Αγίου Βασιλείου, απ’ όπου θα κινούνταν και οι Σφακιανοί. Οι επαναστάτες, Ρεθύμνιοι, Αγιοβασιλίτες και Σφακιανοί επικράτησαν στη μάχη. Οι στρατιώτες υποχώρησαν αφού είχαν πολλές απώλειες, μεταξύ των οποίων ο ίδιος ο Κουντούρης, ο θάνατος του οποίου κλόνισε τους μουσουλμάνους.
• Καταστροφή των Αμπαδιωτών μουσουλμάνων στο Αμάρι Ρεθύμνου

  Βαθειακό, Αμάρι

  Οι χριστιανοί επαναστάτες στις 20 Ιουνίου 1821 επιτέθηκαν στους Αμπαδιώτες μουσουλμάνους που ζούσαν στην επαρχία Αμαρίου Ρεθύμνου. Οι Αμπαδιώτες μιλούσαν μια δική τους διάλεκτο, θεωρούνταν ιδιαίτερα σκληροτράχηλοι και υπάρχουν διάφορες θεωρίες για την καταγωγή τους. Μετά από σκληρή μάχη, οι επαναστάτες εξουδετέρωσαν τους Αμπαδιώτες μαζί με τον αρχηγό τους, τον Δελημουσταφά.

• Η κήρυξη της επανάστασης στην Κρήτη

  Θυµιανή Παναγιά Σφακίων

  Με την είδηση της έναρξης της Ελληνικής Επανάστασης στην ηπειρωτική και νησιωτική Ελλάδα, οι χριστιανοί της Κρήτης άρχισαν να οργανώνονται για να κηρύξουν επανάσταση στο νησί. Ένα από τα σπουδαιότερα επαναστατικά κέντρα ήταν η επαρχία Σφακίων στο νοµό Χανίων. Από τις 21 Μαΐου 1821 είχε ιδρυθεί η «Καγκελλαρία των Σφακίων». Στις 27 ή 29 Μαΐου 1821 συγκεντρώθηκαν στη Θυµιανή Παναγιά στα Σφακιά οπλαρχηγοί από τα Σφακιά και τις γύρω επαρχίες και κήρυξαν επίσηµα την Επανάσταση στην Κρήτη.
• Πρώτη μεγάλη νίκη των επαναστατών στον Λούλο Κεραμειών Χανίων

  Λούλος

  Στις 14 Ιουνίου 1821, ο γενίτσαρος Ταμπουρατζής ξεκίνησε από τα Χανιά με 60 Οθωμανούς στρατιώτες για να επιτεθεί στα χωριά της περιοχής των Κεραµειών. Στο χωριό Λούλος όµως τους επιτέθηκαν 40 χριστιανοί επαναστάτες από τα ριζίτικα και τα σφακιανά χωριά µε επικεφαλής τον οπλαρχηγό Ιωάννη Χάλη. Μετά από σκληρή µάχη, οι στρατιώτες υποχώρησαν αφήνοντας πίσω τα όπλα τους, που πέρασαν στα χέρια των επαναστατών. Οι επαναστάτες τούς ανάγκασαν να υποχωρήσουν µέχρι κάτω στον κάμπο των Χανίων, στο χωριό Νεροκούρου. Στη µάχη του Λούλου σκοτώθηκαν οκτώ Οθωµανοί στρατιώτες, µεταξύ των οποίων και ο επικεφαλής τους.
• Η σφαγή των χριστιανών στα Χανιά

  Χανιά, πόλη

  Στις 15 Ιουνίου 1821, ως εκδίκηση για την ήττα την προηγούµενη ηµέρα στο χωριό Λούλος από τους επαναστάτες και στο πλαίσιο των διαταγών από την Κωνσταντινούπολη για γενική κινητοποίηση εναντίον των χριστιανών, οι Οθωμανοί έκλεισαν τις πύλες της πόλης των Χανίων για να µην µπορεί να φύγει κανείς και ξεκίνησε σφαγή των χριστιανών. Περίπου τριακόσια ήταν τα θύµατα, άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Ως απάντηση στη σφαγή, χριστιανοί γύρω χωριών (Θέρισο, Πρασές, Βάµος) σκότωσαν τους χωροφύλακες των χωριών τους και οι µουσουλµάνοι της υπαίθρου άρχισαν να συγκεντρώνονται στις περιτειχισµένες πόλεις, στα Χανιά και στη νησίδα της Σούδας.
• Νίκη των επαναστατών στις Καλύβες Χανίων

  Καλύβες Χανίων, Τσιβαράς

  Στις 17 Ιουνίου, οι Οθωμανοί στρατιώτες βγήκαν από το φρούριο των Χανίων, κατέλαβαν το χωριό Καλύβες απέναντι από το λιμάνι της Σούδας και ενίσχυσαν τον κοντινό πύργο του Αληδάκη στο χωριό Εμπρόσνερος. Επαναστάτες από τα Σφακιά, τον Αλίκαμπο και τα άλλα χωριά του Αποκόρωνα επιτέθηκαν στους στρατιώτες και μετά από μάχη που έγινε κοντά στο χωριό Τσιβαράς τους έτρεψαν σε φυγή. Πολλοί σκοτώθηκαν, άλλοι έφυγαν προς τα Χανιά ή έπεσαν στη θάλασσα για να σωθούν. Οι νικητές αποκόμισαν όπλα και πολεμοφόδια και το ηθικό τους ανέβηκε. Το επόμενο διάστημα, οι εξορμήσεις των στρατιωτών προς την επαρχία των Χανίων αποκρούονταν από τους επαναστάτες.
• Νίκη των επαναστατών στον Γερόλακκο Χανίων

  Γερολάκκος Κεραμείων, Χανιά

  Στις 23 Ιουνίου, οθωμανικά στρατεύματα βγήκαν από το φρούριο των Χανίων με σκοπό να διαλύσουν τις βάσεις των επαναστατών στο Θέρισο και τους Λάκκους, στα Λευκά Όρη. Οι επαναστάτες όμως με μεγάλη αυτοθυσία υπεράσπισαν τις θέσεις τους, κατάφεραν να τρέψουν τους επιτιθέμενους σε φυγή και να αποκομίσουν πολλά όπλα και άλλα λάφυρα.
• Εκστρατεία των Οθωμανών στα Λευκά Όρη και απόκρουσή τους στα Καμπιά

  Καμπιά, Αποκόρωνας

  Στις 4 Ιουλίου 5.000 Οθωμανοί στρατιώτες των Χανίων εκστράτευσαν προς τα Λευκά Όρη να καθυποτάξουν τους επαναστάτες στα ορεινά χωριά. Στην είσοδο όμως του φαραγγιού του Θερίσου, στη θέση Καμπιά, τους αντιμετώπισαν με επιτυχία οι επαναστάτες και μετά από αντεπίθεση τους έτρεψαν σε φυγή. Οι επαναστάτες αποκόμισαν από τη μάχη αυτή πλούσια λάφυρα σε πολεμοφόδια και άλλα είδη.
• Αποτυχία της εκστρατείας των Οθωμανών στα Σφακιά

  Φαράγγι Κατρέ, Σφακιά

  Χιλιάδες Οθωμανοί στρατιώτες από το Ηράκλειο και το Ρέθυμνο με επικεφαλή τον Καούνη εκστράτευσαν προς τα Σφακιά για να καταπνίξουν την επαναστατική εστία. Οι επαναστάτες τους επιτέθηκαν έξω από το χωριό Ασκύφου και τους έτρεψαν σε φυγή μέσα στο φαράγγι του Κατρέ, όπου είχαν πολλά θύματα και εγκατέλειψαν πίσω τους όπλα, ζώα και πολλά άλλα λάφυρα.
• Εκστρατεία των Οθωμανών στον Αποκόρωνα Χανίων

  Επαρχία Αποκορώνου

  Στα τέλη Ιουλίου 1821 ο Σερίφ πασάς του Ηρακλείου και ο Οσμάν πασάς του Ρεθύμνου εκστράτευσαν στον Αποκόρωνα για να διαλύσουν τους επαναστάτες και να λύσουν την πολιορκία των κάστρων των Χανίων και της Σούδας. Μετά από πολυήμερες μάχες, οι επαναστάτες αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν και οι Οθωμανοί προέβησαν σε αγριότητες εναντίον των χριστιανών κατοίκων της επαρχίας Αποκορώνου.
• Εκστρατεία των Οθωμανών στα Σφακιά

  Επαρχία Σφακίων, Χανιά

  Μετά τη διάλυση του επαναστατικού στρατοπέδου στον Αποκόρωνα, οι Οθωμανοί υπό τον Οσμάν πασά του Ρεθύμνου προχώρησαν στην επαρχία Σφακίων. Οι Σφακιανοί για να σωθούν, υποχώρησαν στα φαράγγια της περιοχής και στη Γαύδο ενώ οι Οθωμανοί κατέστρεψαν τα εγκαταλειμμένα χωριά όπως το Ασκύφου, την Ίμπρο, τη Χώρα Σφακίων και την Ανώπολη. Μετά από αυτήν την εκστρατεία, ο Οσμάν πασάς έστειλε γράμμα στον Σουλτάνο πως κατέπνιξε την επανάσταση στην Κρήτη.

• Σφαγή χριστιανών στη Σητεία

  Σητεία, Άγιος Γεώργιος (Τουρτούλοι)

  Μετά τις σφαγές των χριστιανών στο Ηράκλειο, ξεκίνησαν διώξεις σε όλη την ανατολική Κρήτη. Το χειρότερο επεισόδιο συνέβη στον Άγιο Γεώργιο Σητείας, όπου ο τοπικός αγάς Αφεντακάκης λέγεται πως μάζεψε 300 χριστιανούς στον πύργο του και τους κατέσφαξε.