Η σφαγή των χριστιανών στα Χανιά
Στις 15 Ιουνίου 1821, ως εκδίκηση για την ήττα την προηγούµενη ηµέρα στο χωριό Λούλος από τους επαναστάτες και στο πλαίσιο των διαταγών από την Κωνσταντινούπολη για γενική κινητοποίηση εναντίον των χριστιανών, οι Οθωμανοί έκλεισαν τις πύλες της πόλης των Χανίων για να µην µπορεί να φύγει κανείς και ξεκίνησε σφαγή των χριστιανών. Περίπου τριακόσια ήταν τα θύµατα, άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Ως απάντηση στη σφαγή, οι χριστιανοί των γύρω χωριών (Θέρισο, Πρασές, Βάµος) σκότωσαν τους χωροφύλακες των χωριών τους και οι µουσουλµάνοι της υπαίθρου άρχισαν να συγκεντρώνονται στις περιτειχισµένες πόλεις, στα Χανιά και στη νησίδα της Σούδας.
Πρὸς ἐκδίκησιν δὲ τούτων, τὴν 15 τοῦ Ἰουνίου κατεπράχθη ἐντὸς τοῦ φρουρίου τῆς Κυδωνίας φρικτὴ τραγικὴ σκηνή! Κλείσαντες θορυβωδῶς τὴν πύλην πρωίθεν, ἐθανάτωναν εἰς τὰς ἀγυιὰς τοὺς ἐντυγχάνοντας ἀδιακρίτως ὡς κτήνη· µὲ ὁρµὴν θηριώδη ὥρµησαν εἰς τὰς χριστιανικὰς οἰκίας καὶ ἐφόνευσαν καὶ ᾐχµαλώτισαν ἄνδρας, γυναῖκας καὶ παιδία· […] Τριακόσιοι περίπου ἔπεσαν θύµατα ἐκείνην τὴν τροµερὰν ἡµέραν, ἔνδον τοῦ φρουρίου, ἐκτὸς τοσούτων ἄλλων ἐκ τῶν περιοίκων καὶ παρατυχόντων, τοὺς ὁποίους ἐφόνευσαν τὰς προτεραίας. Εἰς τὴν περίστασιν δ’ ἐκείνην καὶ ἐκ τῶν Ἑλλήνων τῶν κατοικούντων εἰς χωρία οἱ µὲν Θερισιανοὶ ἐφόνευσαν τὸν ἐπιστάτην τοῦ χωρίου των (σούµπασην), οἱ δὲ Πρασιανοὶ τὸν ἰδικόν των, ὡς καὶ οἱ Βαµιανοὶ τοῦ Ἀποκορώνου ἕτερον, καὶ ἄλλοι ἄλλους ἀλλαχοῦ. Τότε δὲ ἤρχισαν καὶ οἱ Τοῦρκοι ν’ ἀποσύρωνται εἰς τὰ φρούρια Κυδωνίας καὶ Σούδας, καταλιµπάνοντες καὶ ἐκεῖνοι εἰς τὰς ἐπαρχίας τὰ κτήµατα καὶ τὰς οἰκίας των µεστὰς ἀγαθῶν.
Κριτοβουλίδης, 109-110
Χανιά, πόλη