Μάχη του Βαρύπετρου

Στις αρχές Οκτωβρίου 1825 επαναστατικά σώματα από τη Γραμβούσα αποβιβάστηκαν στο απέναντι ακρωτήριο της Σπάθας με σκοπό να μεταλαμπαδεύσουν την επανάσταση ξανά στην Κρήτη. Η εκστρατεία όμως καθυστέρησε πολύ με αποτέλεσμα το δισταγμό πολλών Κρητικών οπλαρχηγών. Όταν συγκρούστηκαν τελικά οι δύο στρατοί στο Βαρύπετρο Χανίων, οι αιγυπτιακές δυνάμεις υπό τον Μουσταφά πασά διέλυσαν το επαναστατικό στρατόπεδο.

Ὁ δὲ Μουσταφᾶς, παρατηρῶν ὅλα ταῦτα, δὲν ἠδύνατο νὰ μένῃ ἐπὶ πολὺ ἀδιάφορος. Διὸ καὶ κινηθεὶς ἐκ τῆς θέσεώς του, μετὰ δισχιλίων περίπου πεζῶν καὶ ἱππέων καὶ πυροβολικοῦ, συνῆψεν ἰσχυρὰν μάχην ἄνωθεν τοῦ Βαρυπέτρου. Ἀντέσχον τότε καρτερικῶς ἐπὶ τρεῖς ὥρας οἱ ὀλίγοι Ἕλληνες ὡς ἐκ τῶν ἐπικαιριωτέρων θέσεών των, ἀναμένοντες καὶ ἐπικουρίαν. Κατὰ τὴν πεισματώδη δ’ ἐκείνην μάχην εἶχον φθάσει πολὺ πεφυλαγμένως ἐπίκουροι καί τινες Λακκιῶται, Θερισιανοὶ καὶ ἄλλοι Ριζῖται, ἐνθαρρύνοντες τοὺς μαχομένους νὰ προσκαρτερήσωσιν· ὑπερισχύσαντος ὅμως τοῦ ἐχθρικοῦ ἱππικοῦ, ἐτράπησαν τέλος ὅλοι οἱ Ἕλληνες εἰς φυγήν· καταδιωκόμενοι δὲ μέχρι τῶν χωρίων Λάκκων καὶ Θερίσου, ἀπωλέσθησαν ὑπὲρ τοὺς ἑκατόν.

Κριτοβουλίδης, 351

Βαρύπετρο Χανίων