Μάχη στο Τηγάνι

Οι αιγυπτιακές δυνάμεις υπό τον Μουσταφά πασά είχαν στόχο να εκδιώξουν τους ένοπλους επαναστάτες από όλη την Κρήτη. Για το λόγο αυτό επιτέθηκαν στα ένοπλα σώματα που βρίσκονταν στο Τηγάνι, στο ακρωτήριο που βρίσκεται απέναντι από τη νησίδα Γραμβούσα, το φρούριο της οποίας κρατούσαν από το καλοκαίρι οι επαναστάτες. Στο τέλος του 1825, η επανάσταση έμεινε ζωντανή μόνο στη Γραμβούσα.

Διαθέσας λοιπὸν ὁ Μουσταφᾶς πρὸς ὄφελός του τὰ κατὰ τὴν Κυδωνίαν τότε, ἦλθε πάλιν μεθ’ ὅλου τοῦ στρατοῦ κατὰ τὸν Δεκέμβριον εἰς Κίμαρον διὰ νὰ καταπλήξει μετὰ τὴν ἐν Βαρυπέτρῳ νίκην καὶ τοὺς ἐν Γραμβούσῃ. Ὅθεν καὶ ἤρχισεν ἀμέσως νὰ ἐκφοβίζῃ μὲ πεδινὰ πυροβόλα τοὺς εἰς Τηγάνιον Κρῆτας καὶ ἐπικούρους, ὄντας περὶ τοὺς 500. Ταυτοχρόνως εἶχον προσδράμει καὶ ὅλοι σχεδὸν οἱ πεζοὶ ἐπὶ τοῦ ἰσθμοῦ. Ἤρχισεν λοιπὸν ἐκεῖθεν σφοδρὸς πυροβολισμός· ἐξώρμων δὲ τότε ἔνθεν μὲν οἱ Τοῦρκοι μὲ ἀλαλαγμοὺς νὰ πατήσωσι τὸ Τηγάνιον, ἔνθεν δὲ ἀντέκρουαν καρτερικῶς τὴν ἐχθρικὴν ἔφοδον καὶ οἱ Ἕλληνες· οὐδεὶς δὲ τῶν Ἑλλήνων κατὰ τὴν πεισματώδη ἐκείνην ἅμιλλαν ὑπὲρ τὰς τρεῖς σχεδὸν ὥρας διαρκέσασαν ἔπαθεν· ἔπεσον ὅμως καὶ ἐτραυματίσθησαν ἐκ τῶν Τούρκων ἕως δέκα, ἐν οἷς καὶ ἐπίσημός τις, ὃν ἄραντες εὐθὺς μετέφερον εἰς τὸ τῆς Κισάμου φρούριον. Οὕτω δὲ διελύθη ἡ ἐναγώνιος μάχη τὴν ἡμέραν ἐκείνην. Οἱ μὲν Ἕλληνες λοιπὸν τότε, νομίσαντες ἑαυτοὺς ἀηττήτους ὡς ἐκ τῆς θέσεώς των, ἀμερίμνησαν ὁλοτελῶς περὶ τῆς ἐφεξῆς ἀσφαλείας των. Ὁ ἄγρυπνος ὅμως πολέμιος, καίτοι ἀποτυχὼν τὸ πρῶτον, ἐφρόντιζεν ἐπιμελῶς νὰ καταμάθῃ τὰ περὶ τοῦ ἀσφαλοῦς τρόπου διὰ νὰ ἐπιτύχῃ εἰς δευτέραν ἐπιχείρησιν. […] Ἐφονεύθησαν λοιπὸν καὶ ἐπνίγησαν τότε εἰς τὴν θάλασσαν ἕως 140 ἐκ τῶν Ἑλλήνων· ἔπεσον δὲ καὶ ἐκ τῶν Τούρκων ἕως 50, σὺν τούτοις δὲ καὶ ἵπποι πολλοί.

Κριτοβουλίδης, 352-353

Τηγάνι (Μπάλος), Ακρωτήριο Γραμβούσας