Μάχη στην περιοχή Αμουργέλα Γέργερης Ηρακλείου

Οι αιγυπτιακές δυνάμεις υπό τον Χουσεΐν μπέη είχαν στρατοπεδεύσει στην Αγία Βαρβάρα με σκοπό να εκστρατεύσουν προς τα δυτικά. Ο Αρμοστής της Κρήτης, Υδραίος Εμμανουήλ Τομπάζης συγκέντρωσε οπλαρχηγούς από τα Σφακιά, το Ρέθυμνο και τη Μεσαρά για να χτυπήσει τους εχθρούς και να εμποδίσει την εκστρατεία τους. Οι επαναστάτες οχυρώθηκαν στο χωριό Γέργερη και στις 20 Αυγούστου 1823 ξεκίνησε άγρια μάχη. Και οι δύο πλευρές είχαν μεγάλες απώλειες και το επαναστατικό στρατόπεδο διαλύθηκε την επόμενη ημέρα.

Συνήθροισε, τέλος πάντων, ἕως δύο χιλιάδας ἐκ τῶν ἐπαρχιῶν Σφακίων, Ρεθύμνης, Λάμπης, Ἀμαρίου καὶ Γορτύνης· […] Συσκεφθεὶς λοιπὸν μετὰ τῶν εἰρημένων ὁπλαρχηγῶν, ἐκινήθη καὶ ὁ Ἁρμοστὴς περὶ τὰ μέσα τοῦ Αὐγούστου ἐπὶ σκοπῷ νὰ προσβάλωσι καὶ ἐμποδίσωσι τὸν Χουσεήμπεην, ὅστις ἐστρατοπεδευμένος τότε μὲ 12.000 περίπου στρατοῦ ἐξ ἱππέων καὶ πεζῶν συγκειμένου εἰς Ἁγίαν Βαρβάραν, πεδινὸν χωρίον τῆς Γορτύνης, προπαρεσκευάζετο νὰ προχωρήσῃ καὶ πρὸς τὰ δυτικὰ τῆς Κρήτης. […] Ἐν τούτοις ἐπέστη τέλος καὶ ἡ ἡμέρα, καθ’ ἣν οἱ Ἕλληνες ἔπρεπε νὰ δοκιμάσωσι κατὰ τοῦ τουρκικοῦ στρατοῦ τὴν τύχην τῶν ὅπλων των. Καταβάντες λοιπὸν ἐκ τούτων τινὲς ἐπροχώρησαν καὶ ἐγγὺς τῶν σκηνῶν τῶν πολεμίων, φονεύσαντες καὶ πέντε Τούρκους ἐκεῖ. Περιαθροίσαντες δὲ ἐκεῖθεν ἔπειτα ζῶα πάμπολλα, ἤλαυνον αὐτὰ δρομαίως πρὸς τὰς θέσεις των. Οἱ πολέμιοι δὲν ἠδύναντο βεβαίως τότε νὰ βλέπωσι μὲ ἀδιαφορίαν τοῦτο. Ὅθεν καὶ ἐπιδραμόντες ὅλοι σχεδὸν οἱ ἱππεῖς κατεδίωξαν μέχρι τῶν Ἀμουργελῶν τοὺς τολμητίας Ἕλληνας· ἐνταῦθα ὅμως συνήφθη μάχη σφοδρά· […] ἐν τοσούτῳ ὅμως οἱ μὲν Τοῦρκοι ἐνίκησαν τότε, οἱ δὲ Ἕλληνες ἐφάνησαν νικημένοι. Διελύθη λοιπὸν τότε σχεδὸν ὁ ἑλληνικὸς στρατὸς τὴν ἑπομένην νύκτα, ὁ δὲ Ἁρμοστὴς ἀνεχώρησεν ἐκ τῆς Γέργερης μὲ κίνδυνον, συνοδευθεὶς ὑπ’ ὀλίγων εἰς Αὐλοπόταμον.

Κριτοβουλίδης, 294-296

Αμουργέλα Γέργερης Ηρακλείου