Μάιος 1828
Πολεμικό γεγονός

Μάχη στη Μονή Οδηγήτριας

Κατά το 1828 είχε ανάψει στην Κρήτη ο κλεφτοπόλεμος, δηλαδή γίνονταν πολλές μικρές συγκρούσεις μεταξύ χριστιανών και μουσουλμάνων. Ο οθωμανικός στρατός προσπαθούσε να κατασβήσει τις επαναστατικές εστίες. Ένα οθωμανικό απόσπασμα πήγε να πολιορκήσει την οχυρωμένη Μονή Οδηγήτριας που ήταν βάση των ντόπιων επαναστατών. Ο πρώην μοναχός Ιωάσαφ, γνωστός ως ο Ξωπατέρας, αντιστάθηκε μέχρι τέλους στην επίθεση και πέθανε με το σπαθί στο χέρι.

Ὀκτακόσιοι περίπου Τοῦρκοι εἶχον ἐπιδράμει αἰφνιδίως διὰ νὰ καταπολεμήσωσι τοὺς εἰς τὸ ρηθὲν μοναστήριον εὑρισκομένους τότε ἕως 50 Ἕλληνας, ἐν οἷς ἦσαν καὶ ὡς ἐκλεκτοὶ ἄνδρες ὁ Μιχαὴλ Κόρακας, ὁ Μιχαὴλ Κορνάρης, ὁ Ἰωάννης Σκουτής, καὶ Παπᾶ Μιχάλης Σιβιανός. Ἅμα ἰδόντες οὗτοι μακρόθεν ἐπερχομένους τοσούτους ἐχθρούς, ἐσυμβούλευσαν καὶ τὸν Ἰωάσαφ νὰ ἀναχωρήσωσιν, ὡς μὴ δυνάμενοι ν’ ἀντισταθῶσιν εἰς τοσαύτην δύναμιν ἐχθρικήν, ἀλλ’ οὗτος δὲν ἠπήκουσε […] Εἰς τρία δὲ μόνα φυσέκια καὶ εἰς τὴν σπάθην του εἶχε καταντήσει τελευταῖον ἡ ὑπεράσπισις τοῦ Ἰωάσαφ ἐν τῷ πύργῳ, ὥστε κατ’ ἐκείνην τὴν στιγμὴν δὲν ἔμενε τοῦ λοιποῦ εἰς ἐκεῖνον οὐδὲν ἄλλο ἢ νὰ εἴπῃ καθ’ ἑαυτὸν τὸ «Ἢ τάν, ἢ ἐπὶ τᾶς». Λαβὼν λοιπὸν τότε διὰ τῆς μιᾶς μὲν χειρὸς τὴν σπάθην, διὰ δὲ τῆς ἑτέρας τὴν πιστόλαν, καὶ ἀνοίξας τὴν σιδηρὰν θύραν τοῦ πύργου, ἐξώρμησεν εἰς τὸ μέσον τοῦ περικυκλοῦντος πλήθους, μὲ σκοπὸν ἢ νὰ διαφύγῃ ἢ νὰ σκοτωθῇ, χωρὶς νὰ πέσῃ ζῶν εἰς χεῖρας τῶν ἐχθρῶν. Ἐφόνευσεν οὗτος τότε καὶ ἐπλήγωσε τρεῖς ἢ τέσσαρας ἐξ αὐτῶν εἰς τὴν ὁρμήν του, ἀλλ’ ἔπεσε καὶ αὐτὸς ἐκεῖ, κατακρεουργηθείς!

Κριτοβουλίδης, 397-398

Εικονίδιο τοποθεσίας Πύργος Ξωπατέρα, Μονή Οδηγήτριας, Φαιστός