Μάχη και καταστροφή της Κριτσάς

Οι αιγυπτιακές δυνάμεις υπό τον Χασάν πασά εκστράτευσαν στο χωριό Κριτσά στο Λασίθι όπου είχαν συγκεντρωθεί οι δυνάμεις των επαναστατών στην ανατολική πλευρά της Κρήτης. Μετά από σφοδρή μάχη, οι επαναστάτες αποφάσισαν να εγκαταλείψουν την Κριτσά και την επόμενη ημέρα ο αιγυπτιακός στρατός κατέστρεψε το χωριό.

Ἡ Κριτσὰ εἶναι χωρίον μεγάλον, περιέχον 700 περίπου οἰκογενείας, κείμενον εἰς τὴν ὑπώρειαν τῶν λασιθιανῶν ὀρέων, καὶ περὶ αὐτὸ ἐσυναθροίζοντο Ἕλληνες ἐξ ὅλων σχεδὸν τῶν ἀνατολικῶν ἐπαρχιῶν, διὰ νὰ ἀντικρούσωσι τὴν ἐξολοθρευτικὴν τοῦ Αἰγυπτίου ἀρχηγοῦ ὁρμήν· […] Ὅθεν μέρος μὲν ἀντεμάχοντο μὲ πολλὴν καρτερίαν καὶ γενναιότητα κατ’ αὐτοῦ τοῦ Χασάν, ὅστις ἔπιπτε καὶ ἐφώρμα μανιωδῶς μὲ τὸ ἱππικὸν μάλιστα κατ’ αὐτῶν, μέρος δ’ ὡσαύτως ἐναντίον τῶν ἀπὸ Κροῦσαν ἐπερχομένων· πεισματώδης διήρκεσεν ἐκ τῆς πρωίας σχεδὸν μέχρι νυκτὸς ἡ μάχη, καὶ ἐξορμήσεις ἐνθουσιώδεις συχναὶ ἐγίνοντο μὲ βροντώδεις ἀλαλαγμοὺς ἐξ ἀμφοτέρων τῶν μερῶν. […] Οἱ Ἕλληνες ὅμως τότε, καίτοι νικῶντες, ἐγκατέλιπον ἐν νυκτὶ τὴν ὀχυρὰν θέσιν τῆς Κριτσᾶς, εἴτε διότι δὲν εἶχον τὰ πρὸς τροφὴν ἀναγκαῖα εἰς τὸ νὰ διακαρτερήσωσιν εἴτε διότι ἐφοβήθησαν κατὰ τὴν ἐπιοῦσαν βαρυτέραν ἐπίθεσιν. Ἀνέλπιστον ἐφάνη εἰς τὸν Χασὰν πασᾶν ὅτε ἔμαθε τὴν ἀκόλουθον ἡμέραν, ἀφοῦ ἐξημέρωσεν, ὅτι οἱ Ἕλληνες ἀφῆκαν τὴν θέσιν τῆς Κριτσᾶς […] ἀπέστειλε περὶ μεσημβρίαν ὅλον τὸ ἱππικὸν καὶ κατέστρεψε μανιωδῶς τὸ χωρίον ἐξ ὁλοκλήρου διὰ πυρός, εὐκολύνας οὕτω τὴν διάβασίν του ἐπὶ τὰ πρόσω·

Κριτοβουλίδης, 259-261

Κριτσά, Λασίθι